Slijm op de stem voor het spreken of zingen: hoe los je het op?

Heb jij veel last van slijm op je stem?
Moet je altijd voor je begint met spreken of zingen eerst iets wegschrapen?

Het is één van de meest gehoorde klachten van mensen die contact met mij opnemen: veel te vaak moeten slikken of het gevoel dat er een dikke slijmprop in de keel zit die niet weg te slikken is.

Heel irritant! Zowel het gevoel, als de onzekerheid over de eerste woorden die je gaat spreken of zingen.

Waar komt dat slijm eigenlijk vandaan en wat kun je eraan doen?

Per dag maken de speekselklieren een halve tot anderhalve liter speeksel aan. Ongeveer elke minuut slik je wel een keer om dat speeksel uit de mond te krijgen. Tijdens het eten en drinken slik je nog vaker om het voedsel en speeksel naar de slokdarm en maag te brengen. Het is dus normaal om per dag heel wat slijm door te slikken.
Dat even vooraf, om te beseffen dat slijm en regelmatig slikken heel normaal is.

Dikker slijm dat wordt gevoeld in de keel is soms te zien door de kno-arts, bijvoorbeeld bij een ontsteking, maar meestal is het een subjectieve klacht. Zowel voor teveel of te weinig slijm geldt dat de oorzaak en oplossing soms medisch is (bijvoorbeeld als gevolg van radiotherapie of als bijwerking van bepaalde medicatie) maar meestal het gevolg is van gedrag.

Hieronder vertel ik je wat de meest voorkomende oorzaken van slijmklachten zijn en hoe je daar nu al verandering in kunt brengen.

Roken
Door het roken worden de binnenzijden van de luchtwegen aangetast. Van de neus tot diep in de longen wordt het slijmvlies met trilharen door het teer beschadigd waardoor de trillingen van de haren afnemen. Daardoor worden grotere hoeveelheden slijm geproduceerd die, omdat de afvoer slechter wordt, de luchtwegen verstoppen. Uiteindelijk verdwijnt het slijmvlies met trilharen op veel plekken. Dieper in de keel, bij de luchtpijp en het strottenhoofd, maakt tabaksrook de slijmvliezen juist droog en geïrriteerd. Er ontstaan klachten als kriebelhoest, kuchen en schrapen en het gevoel dat er iets in de keel blijft zitten. Het dikke slijm dat door het roken wordt veroorzaakt, hoopt zich dan op in de keel. Stoppen met roken is hiervoor de enige oplossing.

Voedsel
Soms wordt er veel slijm in het keelgebied ervaren en is de oorzaak juist te weinig of taai slijm. Boosdoeners van taai slijm zijn bepaalde levensmiddelen, bijvoorbeeld melk, koffie, chocola of sterk gekruid of zuur eten. Ook reflux (brandend maagzuur) kan de oorzaak zijn van overmatig slijm in de keel en chronisch schrapen. Een kno-arts kan vaak zien of hier sprake van is. Een logopedist/stemtherapeut, diëtist, huisarts en kno-arts kunnen samen met jou kijken welk aanpassingen verlichting van de klachten kunnen geven. Bijvoorbeeld verandering van slaaphouding, eetmomenten, aanpakken van stress, een eliminatiedieet of eventueel medicatie.

Schrapen en hoesten
Heel regelmatig wordt het slijm dat op de stemplooien gevoeld wordt, in stand gehouden door regelmatig te schrapen of hoesten. Bij het schrapen schuren de stemplooien tegen elkaar en raken ze geïrriteerd waardoor er opnieuw een prikkel in de keel ontstaat en het lichaam nieuwe slijm aanmaakt. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht van prikkel/slijm -> hoesten of schrapen -> prikkel/slijm -> hoesten of schrapen -> weer nieuwe slijm etc. Misschien herken je dit wel, hoe vaak gebeurt het niet dat je je keel schraapt en dan even later weer moet schrapen?
Om uit deze vicieuze cirkel te komen is het belangrijk om de gewoonte om te schrapen of hoesten te doorbreken. Als je €1000 zou krijgen als je niet schraapt, zou je het dan kunnen laten? Zo ja, laat het. Als alternatief zou je kunnen slikken of een slok water kunnen nemen. In plaats van het slijm van de stembanden ‘afschuren (schrapen) of afketsen (hoesten)’ zou je het er ook af kunnen trillen. Je stembanden trillen als je geluid maakt. Praat dus gewoon verder en het slijm lost zich vanzelf op. Of ga neuriën of liptrillen met geluid, zodat het slijm oplost of loskomt zodat je het kunt doorslikken. Een andere oplossing, bijvoorbeeld als je ’s ochtends veel slijm hebt of slijm op de stem hebt voor je wilt zingen, is lax vox. Ik kan je deze methode leren zodat je het slijm (met een slangetje en een flesje met water) ‘losbubbelt’ en daarna kunt doorslikken. Tot slot zou je kunnen huffen. Dan open je de mond en laat je een stoot lucht langs de stembanden gaan, alsof je met je adem een spiegel wil doen beslaan. Bovenstaande adviezen gaan er allemaal vanuit dat het hoesten of schrapen habitueel is. Als de oorzaak medisch is (bijvoorbeeld hoesten ten gevolge van een longaandoening of een verslikking) gelden natuurlijk andere adviezen.

Gespannen keel
Er kan dus slijm op de stemplooien komen als gevolg van irritatie door overmatig schrapen. Die irritatie kan ook ontstaan door een verkeerde stemtechniek waarbij er teveel druk is op de keel. Denk hierbij aan geknepen stemgebruik tijdens het spreken of zingen of verkeerde stemgewoonten als krijsen of spreken op de inademing. Ook kan een slijm-/propgevoel in de keel ontstaan doordat er teveel spanning is in de spieren in en rondom het strottenhoofd. Bij deze globusgevoelens voelt de keel strak (soms alsof er een band om de hals is gespannen) en voelt het vaak alsof er iets diks zit wat niet weg te slikken valt. Oplossingen voor meer ontspanning in het keelgebied zijn manuele facilitatie (waarbij ik de spieren rondom het strottenhoofd stretch/masseer), lax vox (een ontspanningsmethode waarbij je bubbelt in een flesje met water) of oefeningen op het gebied van een ontspannen stemtechniek en open keel. Dit zijn klachten waarbij de kno-arts geen bijzonderheden constateert en waar mensen vaak lang mee doorlopen. Dit hoeft dus zeker niet, stemtraining kan hier veel verandering in brengen.

Ik denk graag met je mee wat bij jou de oorzaak en de oplossing van slijm op je stem kan zijn. Dit kan bijvoorbeeld tijdens een eenmalig consult waarin ik naar je verhaal luister en je manier van spreken of zingen hoor. Tot die tijd wens ik je veel succes met de adviezen die ik hierboven heb beschreven!

Mirjamheader-2729