Ik durf niet te zingen
Als ik trainingen aan groepen geef en vertel dat ik mensen coach in het zingen, zijn er altijd een paar deelnemers die van zichzelf vinden dat ze niet kunnen zingen. En meestal betekent dat ook; niet durven zingen. Sommigen vinden hun weg naar mijn praktijk. Volwassen mannen en vrouwen die zouden willen zingen maar merken dat ze het niet durven. Niet in gezelschap met anderen, bijvoorbeeld in hun theatersportgroep of happy birthday met de familie, maar vaak ook niet als ze alleen zijn. Misschien herken je dit. De angst om te zingen. De gedachte dat je het niet kunt. De spanning die erbij komt kijken als je jezelf laat horen. De drempel die je voelt als je je mond open doet. In deze blog wat gedachten die je op weg kunnen helpen.
Als we met elkaar spreken, horen we aan de toon van iemands stem wat bedoeld wordt. Als we iets cynisch zeggen, is de toon anders dan als we het menen. En als we de klemtoon op bepaalde zinsdelen leggen, klinkt het anders dan een neutrale mededeling. Ieder mens varieert in deze melodie en ieder mens onderscheidt deze muzikale nuances in de stem. Van nature hebben we dus allemaal muzikale aanleg. Onze stem kan geluid maken, kan variëren in toonhoogte en onze oren horen wat de stem doet en wat dat betekent. Met deze natuurlijke aanleg zijn we op deze wereld gekomen.
Het verschilt per persoon wat er daarna met deze aanleg is gedaan. Soms is het verder ontwikkeld en werd er thuis muziek gemaakt en gezongen of was er een leerkracht die het ontwikkelen van de stem en het muzikaal gehoor stimuleerde. Soms was het thuis stil. Of werd er negatief gereageerd op de natuurlijke neigingen van een kind om de stem te ontdekken. Je kunt je voorstellen dat het grote gevolgen heeft voor een jong kind als ouders zeggen dat de stem zo schel klinkt, dat het zingen niet zuiver is, dat het belangrijk is om stil en rustig te zijn of ‘dat onze familie niet muzikaal is’. Bijna iedereen die in mijn praktijk komt met de angst om te zingen, herinnert zich een voorval waarin ouders, leerkrachten of anderen uit de omgeving opmerkingen hebben gemaakt over het zingen. Soms door een slecht cijfer, soms door iets te zeggen en soms door alleen maar te fronsen of weg te lopen.
Onze natuurlijke aanleg om te zingen en de stem te ontdekken loopt zo, op weg naar volwassenheid, deuken op. De Nederlandse cultuur helpt daar niet echt aan mee. Het is niet gebruikelijk om samen te zingen en dansen bij speciale gelegenheden, het wordt vooral gedaan als kunstvorm waarop je beoordeeld wordt (denk aan alle populaire talentenjachten op tv).
Zingen en vrij-uit stemgeven zijn lastig geworden. Ze worden geassocieerd met beoordeling, druk en verwachtingen. Als we zingen vanuit druk of gaan stemgeven met in ons achterhoofd de gedachte ‘ik heb een gekke stem’, is de stem opgesloten. Het lichaam verkrampt, de adem stokt en de kaken en keel zijn gespannen. Het geluid schrikt ons soms af en maakt dat we nog meer verkrampen of zelfs helemaal stoppen.
Heb je het verlangen om vrij-uit stem te geven, om te durven zingen, al is het in je eentje in de auto, dan is het vaak fijn om daar begeleiding bij te krijgen. Juist omdat we uit onszelf zullen stoppen als de klank niet aan ons ideaalbeeld voldoet. Daarom werk ik graag andersom. We beginnen niet met een ideaalbeeld (bijvoorbeeld een liedje van Adele en hoe dat hoort te klinken) maar we beginnen bij jouw stem. Hoe klinkt je eigen geluid? Gewoon als je praat, of zucht, of één klank aanhoudt. Hoe voelt het als je de stem laat stromen en niet blokkeert? Wat voel je in je lichaam als je stem geeft en je dus focust op wat je aan het doen bent in plaats van of het goed genoeg is? Gewoon gaan zingen omdat je wilt zingen en niet omdat het aan een bepaalde standaard moet voldoen.
Als je deze vrijheid in het klank maken ervaart, gebeurt er iets. Je voelt weer plezier in het zingen. Of er komt creativiteit vrij. En bijna altijd merk je dat er ook op andere vlakken van je leven iets gebeurt ‘nu ik dit durf, durf ik ook op mijn werk meer mijn mond open te doen’. Of: ‘in het zingen leer ik dat ik fouten mag maken en mijn controledrang en perfectionisme los mag laten’. Door de druk er vanaf te halen wordt niet alleen de stem maar ook de mens vrijer.
Michelangelo zei het prachtig toen hij het beroemde beeld David aan het maken was: ‘het beeld zit al in het marmer, het enige wat ik doe is het materiaal zo weghakken dat het tevoorschijn komt.’ Zo is het ook met het durven zingen. We hoeven alleen maar ruimte te geven aan onze adem en stem zodat het eruit komt. En wat er uitkomt zal je verrassen, altijd.
p.s. Allemaal hebben we de taak om deze wereld tot een veilige plek maken. Ik wil je vragen je bewust te zijn van hoe je kijkt en luistert naar kinderen die muziek maken. Bewust te zijn van hoe je praat over wel of niet goed kunnen zingen. Laten we van iets dat zo natuurlijk is om te doen, geen hobby voor enkelingen maken. Laten we samen met onze kinderen zingen in de auto, zingen in de klas en ruimte geven voor gek doen en het ontdekken van de stem.
