Goodbye podiumangst!

Ik zat halverwege mijn conservatoriumopleiding toen ik een gesprek met de decaan had over spanning op het podium. ‘Stel je voor’, zei ze terwijl ze een luchtballon tekende ‘dat je angst hierin zit en gewoon wegvliegt, en that’s it’.

Nou geloof ik best in de kracht van visualisatie, maar ik denk dat ik haar op dat moment met glazige ogen heb aangekeken. Mijn versnelde hartslag en trillende handen werden er op het podium niet minder van. En onderzoek wijst uit dat het grootste gedeelte van de mensen die op een podium spreekt of musiceert vergelijkbare symptomen voelt.

En toch geloof ik dat er tips zijn die je kunnen helpen als je soms of met enige regelmaat voor een groep moet staan. Ik deel er zes die voor mij het verschil hebben gemaakt:

• Op het moment dat je gespannen bent, stijgt je hartslag en versnelt je adem. In plaats van ongeveer 6 keer uitademen per minuut (wat normaal is), zit je op 20 keer of vaker. Probeer of je je uitademing kunt verlengen waardoor je ademfrequentie maar ook je hartslag zal dalen.
• Sowieso helpt focussen op je ademhaling. Je adem is je houvast. Focussen op je ademhaling geeft rust en haalt je uit je hoofd. Ook lijfelijk bezig zijn, bv met je armen zwaaien of je benen schudden, kan je helpen om uit je hoofd te komen.
• Bij spanning voor het optreden of presenteren, wordt de spanning niet veroorzaakt door de situatie (in mijn geval de zangdocent met beoordelingsformulier in de zaal), maar door jouw gedachten daarover (‘hij zal het vast niet goed genoeg vinden’). In je hoofd ben je vaak vooral heel druk met jezelf (‘hoe sta ik erbij, ken ik m’n tekst wel, wat vinden ze van mij?’). Hoe zou je het zijn als je je aandacht verlegt naar de ander of iets anders? Bijvoorbeeld door te focussen op het verhaal en de emotie van het lied. Of door een focuszin in gedachten te nemen over de inhoud, bijvoorbeeld ‘na mijn presentatie begrijpt mijn publiek wat het voordeel is van AVG.’
• Uit angst voor de zaal zoeken sprekers vaak hun veiligheid in het verbreken van het contact. Stel je voor dat je geblinddoekt een kamer vol mensen zou ingaan, zij kijken naar jou maar jij kan niet terug kijken. Dat is toch veel spannender dan gewoon contact maken en zien dat die ander ook mens is? Los van het feit dat het publiek graag echt contact met jou wil, zal andersom echt contact met de ander jou ook helpen om te ontspannen.
• Op het moment dat je echt contact gaat maken, zie je dat het ook geen ‘zaal vol mensen is’ maar dat er allemaal losse individuen zijn. En daarom is het theoretisch gezien niet spannender dan spreken met één persoon. Zij zien jou allemaal apart en hebben er ieder hun eigen gevoel bij, de enige die een groep mensen ziet is degene op het podium!
• Doe, oefen, val en ga door. Voor alles op een podium geldt: meters maken helpt! En mocht het podium een grote berg zijn waarvan je denkt dat je die nooit zal beklimmen, misschien kun je klein beginnen? Iets delen in een vergadering, een presentatie voor je eigen team, een filmpje maken, zingen of presenteren voor een coach. Ieder stapje zal je helpen om meer ontspannen en meer als jezelf voor de groep te staan.

Ik zal niet zeggen dat ik nooit meer verlang naar die luchtballon waar ik mijn spanning en onzekere gedachten zo in kan stoppen. Maar ik heb wel gemerkt dat bovenstaande adviezen me de afgelopen jaren hebben geholpen. Soms door mezelf te dwingen naar voren te stappen wanneer ik eigenlijk naar achteren wou. Vaak door te ontdekken dat het me, als ik er eenmaal sta, lukt om te ontspannen, om in contact te zijn met de ander en mijn verhaal te vertellen. En dat vind ik het bijzondere aan het werk dat ik nu doe: anderen helpen om te ervaren dat ze ook op het podium als zichzelf en ontspannen hun verhaal kunnen delen. Ik wens jou er heel veel plezier mee!