Stemtips

De coaching helpt je onder andere om je stem goed te leren gebruiken. Wil je vandaag al beginnen? Zo maak je een goede start:

• Drink voldoende
• Balans in belasting en belastbaarheid
• Vermijd hoesten en schrapen
• Test het effect van voedsel
• Doe een warming up
• Voorkom schade door rook

Hydratatie
Het bevochtigen van de luchtwegen is belangrijk om de conditie van het slijmvlies van de stembanden op peil te houden. Als je goed voor je stem wilt zorgen is voldoende drinken dus noodzakelijk (bij voorkeur minimaal 1,5 liter water per dag). Sommige bronnen noemen dat het vier uur duurt tot je slokje water het strottenhoofd bereikt. Dat betekent dat een fles leegdrinken voor je optreden of presentatie dus minder effectief is dan gedurende de dag al voldoende drinken.
Daarnaast goed om te weten: overmatig gebruik van cafeïne heeft een vochtafdrijvend effect en vermindert de bevochtiging van de stemplooien. Probeer dus cafeïnehoudende dranken (koffie, cola, sommige soorten thee) te beperken en drink daarnaast een glas water zodat het slijmvlies van de stembanden niet te droog is om goed z’n werk te kunnen doen.

Belasting en Belastbaarheid
Hoeveel belast je je stem en welke belasting kan jouw stem aan? Je stem kan soms prestaties leveren van topsport-niveau: uren achter elkaar spreken, iemand hard roepen, een avond meepraten in de kroeg, een musicalnummer belten etc. Maar niet elke stem kan hetzelfde aan en niet iedereen gebruikt de goede techniek om de prestaties van topsport-niveau te kunnen volhouden. Wees je bewust van de gevaren van overbelasting en plan voldoende momenten van stemrust in rondom intensieve stemactiviteiten. Misschien dat jouw stem best een koorrepetitie kan volhouden maar geen soundcheck, doorloop, etentje en optreden. Voor goed stemgebruik is het essentieel om te leren voelen en horen wat je doet met je stem. Coaching helpt je bij deze bewustwording en het leren van een goede techniek zodat je stembelastbaarheid groter wordt.

Hoesten en schrapen
Regelmatig zie ik mensen die last hebben van slijmvorming in de keel en veel hoesten of schrapen. Soms is hiervoor een medische oorzaak aanwezig maar vaak is het ook gedragsmatig. Het is bijvoorbeeld een gewoonte om te schrapen voordat ze gaan spreken of zingen. Of ze voelen slijm in de keel en proberen het weg te krijgen door te schrapen. Vaak verdwijnt het slijm dan eventjes maar door de irritatie die op de stembanden ontstaat ten gevolge van het schrapen, komt er al snel opnieuw slijm. Voorkom dat je in deze vicieuze cirkel terecht komt en probeer het schrapen en hoesten eens te vermijden. Kijk wat er gebeurt als je 5 seconden wacht, als je slikt of water drinkt of als je gewoon doorspreekt. In veel gevallen verdwijnt speeksel dan op een natuurlijke manier die de stembanden niet irriteert waardoor de slijmvorming zal afnemen.

Eten en drinken
Over de invloed van bepaald eten en drinken op de stem zijn er veel verhalen. Goed is om in de eerste plaats te beseffen dat voedsel tijdens het slikken over de stembanden heen wordt getransporteerd dus het zal de stembanden zelf niet raken. Het kan natuurlijk wel invloed hebben op alle slijmvliezen in het mond- en keelgebied. Zo kunnen zuivelproducten problemen geven vanwege extra slijmvorming, en menthol en alcohol juist voor irritatie van het slijmvlies. Ieder lichaam is anders en de één merkt meer van bepaalde voedseleffecten dan de ander. Als je last van je stem hebt probeer dan eens of verandering van eet- en drinkgewoonten verbetering van de klachten geven. Bekend is dat dropjes en dergelijke geen keelpijn kunnen verhelpen maar alleen de slijmproductie kunnen bevorderen en stimuleren om vaker te slikken. En dat geeft bij keelpijn dan toch even verlichting.

Warming up
Zeker ’s morgens vroeg kun je last hebben van ‘een ochtendstem’. Het is goed om de stem voor intensief stemgebruik op te warmen. Door ’s morgens al wat te praten, neuriën of liptrillen verdwijnt overtollig slijm van de stembanden en hebben je spieren al een warming up gehad. Lax vox is een methode waarbij je met een buisje in het water bubbelt. Dit is ideaal als massage voor de stembanden, warming up en cooling down. Bijkomend voordeel is dat het niet zoveel lawaai maakt dus ook geschikt is om ’s morgens te doen terwijl je huisgenoten nog op één oor liggen. Contact mij als je meer wilt weten over lax vox en hoe je het kunt gebruiken.

Roken
Ik herinner me nog goed de reacties uit de zaal toen de EVTS-docent zei: “óf je wilt roken óf je wilt zingen.” En ondanks een rij bekende, rokende artiesten weten we het eigenlijk allemaal wel: voor iedereen die zijn stem vaak gebruikt is roken geen goede keus. In de eerste plaats om de aandoeningen die kunnen ontstaan, denk aan long- of keelkanker, chronische bronchitis of afwijkingen aan de stembanden. Maar in de tweede plaats om de schade die het weefsel langs de gehele weg die de tabaksrook naar de longen aflegt, nu al ondervindt: het slijm wordt dikker, de neus en keel kunnen minder goed hun werk doen, door slijm en droogte wordt er meer gehoest en geschraapt en er ontstaan vaker verkoudheden of infecties. Dus ja, goed stemgebruik en roken lijkt toch een onmogelijke combinatie…